Çavuş Köyü Mahallesi Seydişehir Kapsamlı Bilgi

Çavuş23: (T.) (<<çab+ış) Bu köy adının tarihi, yer adları bakımından oldukça dikkat çekicidir24. Köye ilişkin en eski tarihî belgeler 1476 yılına ait vakıf belgeleridir (Erdoğru 2003: 10- 11, 19). Erdoğru, Çavuş köyünün 1516 yılında Mehmet Çavuş oğlu Çavuş Hamza'ya tımar olarak verildiği bilgisini verirken, köyün adının Çavuş olmasına ve vergilerini tasarruf eden kişinin de çavuş unvanı taşıdığına dikkati çeker (2006: 111). 1864 tarihli Sâlnâmede Çavuş köyü, Göçi-yi Kebir kazasına bağlıdır (Ceyhan 2012: 8). Türkay, Kıreli kazasında "Çavuş, Çavuşlar, Çavuşçu, Çavuşoğlu Mehmed, Çavuşlar Nam-ı diğer Hacılar" kaydıyla, Yörük-Türkmen taifesinden bir topluluğun bulunduğunu söyler (2012: 251). Erdoğru da konargöçer bir Türkmen topluluğuna Çavuş ismi verildiğini söyler (2003: 10). Çavuş köyü adını bir unvandan almıştır, ancak bu unvanının hangi döneme ve kime ait olduğu bilinmemektedir. Çavuş sözcüğü Orhun Yazıtlarında çabış şeklinde tanıklanmaktadır25 . Sözcük, Karahanlı Türkçesi 21 Kaynaklarda, Çat veya Çatköy adını taşıyan 30 yer adı tespit edilmiştir (https://www.eicisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx, Erişim Tarihi: 08.12.2017, 13:05). 22 Bugün Azerbaycan'da Yardımlı'ya bağlı Arvana adlı bir köy bulunmaktadır. 23 Çavuş veya Çavuşköy adını taşıyan 46 yer adı bulunmaktadır (https://www.eicisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx, Erişim Tarihi: 08.12.2017, 13:00). 24 Köyle ilgili, birincisi daha çok halk kültüründen derleme niteliği taşıyan iki çalışma yayımlanmıştır: Mehmet Şahin, Çavuş: Tarihini Soluyan Kasaba, Konya: Mega Basım, 1994; M. Akif Erdoğru, Çavuş: Göller Bölgesinde Bir Kasaba, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 2003. 25 Tonyukuk Yazıtı Batı yüzünün 7. satırında şöyle geçer: bilgesi çabışı ben ök ertim (Şirin 2016: 638): "danışmanı ve kumandanı bendim". İlgili ifade Orkun tarafından "çab eşi" şeklinde okunmuştur (Orkun 2011: 102). Sözcüğün yazıtlardaki diğer örnekleri için bk. Şirin 2016: 207. 85 Seydişehir İlçesinin Köy Adları Üzerine Bir İnceleme SUTAD 43 döneminde iç seste -b->-w- sızıcılaşmasıyla çawuş olmuştur. DLT'de çawuş "savaşta safları düzelten, savaş olmadığı zaman da askeri zulüm etmeye bırakmayan kimse, çavuş" anlamıyla verilir (DLT I-368-14). Sözcük çab "Şöhret, şan" (Çağbayır 2007: 847) kökü üzerine gelen +ış isimden isim yapım eki ile kurulmuştur.